پای پرانتزی یا زانو پرانتزی (genu varum) یک ناهنجاری اسکلتی عضلانی است که باعث می‌شود زانوها از تراز طبیعی خود خارج شده و به سمت بیرون خم شوند. در این عارضه، در حالتی که فرد بایستد و مچ پاها را به هم بچسباند زانوها از یکدیگر فاصله می‌گیرند. درجۀ شدت پای پرانتزی به میزان فاصلۀ بین دو زانو بستگی دارد.
پای پرانتزی در نوزادان و کودکان نوپا طبیعی است و با رشد استخوان‌های کودک تا ۲ سالگی به تدریج اصلاح می‌شود. اگر پای پرانتزی کودک بعد از ۲ تا ۳ سالگی اصلاح نشود، نیاز به درمان دارد. ابتلا به بیماری راشیتیسم، بیماری بلانت و بعضی ناهنجاری‌های اسکلتی نیز می‌توانند علل دیگر پای پرانتزی باشند. پای پرانتزی در اکثر موارد با درمان‌های غیر تهاجمی مانند استفاده از وسایل ارتوپدی و فیزیوتراپی تا قبل از سن رشد قابل درمان است. در صورتی که پای پرانتزی زود درمان نشود فرد باید با پای پرانتزی زندگی کرده یا گزینه جراحی را انتخاب کند.
چگونه تشخیص دهیم پای پرانتزی داریم؟
تشخیص پای پرانتزی مشکل نیست، زیرا پای پرانتزی از نظر ظاهری کاملاً قابل مشاهده است. در صورتی که کودکی پای پرانتزی داشته باشد والدین کودک با مشاهده پاها و طرز راه رفتن او خیلی زود متوجه این عارضه می‌شوند. همچنین افراد بزرگسال با ایستادن در جلوی آینه و قرار دادن قوزک پاها در کنار هم می‌توانند میزان پرانتزی بودن پای خود را تشخیص دهند.
پای پرانتزی می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. در این عارضه مقدار فاصله دو زانو از یکدیگر، میزان شدت این عارضه را تعیین میکند. اگر فاصله دو زانو در وضعیت ایستاده در حالی که مچ پاها را به هم چسبانده‌ایم کمتر از ۲/۵ سانتی‌متر باشد، طبیعی است؛ اما اگر بیش از این مقدار باشد به درجات مختلف درگیر پای پرانتزی هستیم. شدت پای پرانتزی را می‌توان به این صورت بررسی کرد:
- پای پرانتزی خفیف: فاصله زانوها ۲/۵ تا ۵ سانتی‌متر
- پای پرانتزی متوسط: فاصله زانوها ۵ تا ۷/۵ سانتی‌متر
- پای پرانتزی شدید: فاصله زانوها بیش از ۷/۵ سانتی‌متر
در صورتی که برای تشخیص شدت پای پرانتزی به پزشک مراجعه شود، پزشک ابتدا با مشاهده طرز ایستادن و راه رفتن فرد پای پرانتزی را تشخیص می‌دهد، سپس با معاینه فیزیکی و عکس‌برداری اشعه ایکس، وضعیت استخوان‌ها و مفاصل را بررسی میکند. همچنین برای اندازه‌گیری میزان دقیق خمیدگی غیرعادی زانوها ممکن است از وسیله‌ای به نام گونیا استفاده کند.
علت بروز پای پرانتزی چیست؟
عارضه پای پرانتزی (ژنوواروم) ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. مهم‌ترین علل ایجاد پای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان عبارت‌اند از:
- پای پرانتزی فیزیولوژیک: شایع‌ترین علت پای پرانتزی در کودکان است. زمانی که جنین در رحم بزرگ شده و هنوز در حال رشد است و جای کمی دارد، بعضی از استخوان‌های جنین باید بچرخند تا بتوانند در فضای کوچک رحم جای بگیرند. به همین دلیل تقریباً تمامی نوزادان در بدو تولد پای پرانتزی دارند. این وضعیت از نظر ظاهری نیز خیلی شدید به نظر نمی‌رسد و به طور طبیعی با رشد استخوان‌های کودک تا ۲ سالگی برطرف شده و پاها شکل طبیعی به خود می‌گیرند.
- بیماری بلانت: بیماری بلانت بیشتر در کودکان شایع است. این بیماری باعث اختلال در صفحات رشد در بالای استخوان ساق پای کودک در نزدیکی زانو شده و موجب تغییر شکل زانو می‌شود. این بیماری ممکن است در اثر عوامل ژنتیکی یا کمبود ویتامین D و کلسیم به وجود بیاید. بیماری بلانت اغلب در کودکانی که اضافه وزن دارند و کودکانی که زودتر از ۱۱ ماهگی راه می‌افتند، شایع‌تر است.
- راشیتیسم: راشیتیسم نوعی بیماری است که در اثر کمبود کلسیم، فسفر و ویتامین D به وجود می‌آید. کمبود این مواد مغذی مهم، باعث عدم رشد طبیعی و ضعیف شدن بافت استخوان‌های کودک و در نتیجه پرانتزی شدن پاهای او می‌شود.
- دیسپلازی استخوان: این یک اصطلاح کلی برای بسیاری از شرایطی است که بر رشد استخوان و غضروف تأثیر می‌گذارد و منجر به ناهنجاری در اندازه یا شکل استخوان می‌شود.
- کوتولگی: شایع‌ترین شکل کوتولگی ناشی از شرایطی به نام آکندروپلازی است، که نوعی اختلال رشد استخوان است و می‌تواند منجر به پای پرانتزی شود.
- عفونت یا آسیب: وجود عفونت‌های استخوانی، آسیب یا شکستگی استخوان که به خوبی التیام نیافته باشد ممکن است از رشد و تکامل طبیعی استخوان‌های پا جلوگیری کند و منجر به پای پرانتزی شود.
- بیماری پاژه: بیماری پاژه یک بیماری متابولیک شایع در افراد مسن است که بر نحوۀ ترمیم و بازسازی استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد. این بیماری استخوان‌ها را ضعیف و شکننده میکند و موجب اختلال در بازسازی مجدد آن‌ها می‌شود. بیماری پاژه در دراز مدت می‌تواند باعث پرانتزی شدن پاها شود.
- ژنتیک: داشتن یک عضو خانواده با پاهای پرانتزی ممکن است خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد.
آینده درمان پای پرانتزی
درمان پای پرانتزی یا زانو پرانتزی، تا حد زیادی به شدت این عارضه و سن شروع درمان بستگی دارد. اگر پای پرانتزی خیلی زود تشخیص داده شود، با روش‌های غیر تهاجمی مانند پوشیدن کفش‌های مخصوص، آتل‌ها، بریس‌ها، گچ‌گیری و فیزیوتراپی کاملاً قابل درمان است. همچنین در افراد بزرگسال که وضعیت پای پرانتزی آن‌ها تثبیت شده است می‌توان این عارضه را با عمل جراحی ترمیمی درمان کرد.
آینده درمان در کودکان و نوجوانان
به علت این که کودکان و نوجوانان در حال رشد هستند، رشد استخوان‌ها متوقف نشده و صفحات رشد استخوان‌ها باز است. در این وضعیت استخوان‌ها و مفاصل کودکان و نوجوانان از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است و می‌توان با استفاده از وسایل ارتوپدی مانند بریس، ارتز، زانوبند و روش‌های فیزیوتراپی، رشد استخوان‌ها و مفاصل زانوی کودک را هدایت و کنترل کرد. صفحات رشد استخوان از ۱۶ تا ۱۹ سالگی بسته می‌شود. قبل از این زمان می‌توان امیدوار بود با استفاده مداوم و صحیح از این روش‌های درمانی، پیگیری درمان و نظارت پزشک تا بهبودی کامل، پس از ۲ تا ۵ سال شکل پای کودک به حالت طبیعی نزدیک‌تر شده و پای پرانتزی برطرف شود.
در صورت وجود یک عامل ژنتیکی یا بیماری زمینه‌ای مانند راشیتیسم و بلانت که باعث نرمی‌استخوان و تغییر شکل آن‌ها می‌شود، همراه با استفاده مداوم از ارتزهای مخصوص پای پرانتزی، تغییر شکل استخوان‌ها را کنترل کرده و پای پرانتزی را درمان کرد. پس از درمان پای پرانتزی بهتر است کودک هر ساله تحت معاینه و بررسی قرار گیرد. پس از درمان صحیح و اصولی، با گذشت چند سال کودک یا نوجوان پاهای سالمی خواهد داشت و می‌تواند به فعالیت‌های طبیعی و روزانه خود بپردازد.
آینده درمان در بزرگسالان
در صورتی که پای پرانتزی در کودکان درمان نشود و فرد با این وضعیت تا سن ۱۸ سالگی یا سنین بزرگسالی باقی بماند، روش‌های غیر تهاجمی برای رفع پای پرانتزی زیاد مؤثر نبوده و فرد باید با پای پرانتزی زندگی کند. همچنین در صورت شدید بودن پای پرانتزی و بروز علائم ناراحت کننده، تنها راه درمان جراحی است. بعد از اتمام جراحی، تا زمان بهبودی، پاها گچ گرفته می‌شود و پس از باز کردن گچ، بیماران باید از بریس استفاده کنند و برای بازیابی توان و دامنۀ کامل حرکتی پاها، فیزیوتراپی انجام دهند.
روش‌های درمان پای پرانتزی
پس از تشخیص قطعی و تعیین شدت پای پرانتزی، انتخاب روش‌های درمان این عارضه به عهده پزشک است. پزشک براساس سن بیمار و شدت پای پرانتزی ممکن است روش‌های زیر را برای درمان آن توصیه کند:
نظارت و ارزیابی
هدف از نظارت و ارزیابی این است که مشخص شود آیا پای پرانتزی کودک همراه با رشد اصلاح می‌شود یا خیر. پزشک در مورد نوزادان و کودکان زیر ۲ سالی که پای پرانتزی دارند، پس از معاینه فیزیکی و اطمینان از عدم وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند کمبود ویتامین D، کلسیم و فسفر، ممکن است هیچ درمان خاصی را توصیه نکرده و فقط به نظارت و ارزیابی کودک اکتفا کند. پزشک معمولاً تراز زانوها هنگام ایستادن، اندازه طول پاها و نحوه راه رفتن کودک را مشاهده کرده و در صورتی که فاصله زانوها بیش از ۷ سانتی‌متر نباشد معاینات دوره‌ای را توصیه میکند.
فیزیوتراپی
در افرادی که پاهای پرانتزی دارند، ناهماهنگی استخوان ساق پا و استخوان ران در اثر انحراف زانو به سمت بیرون، منجر به سفت شدن عضلات داخلی و ضعیف شدن عضلات قسمت خارجی ران و ساق پا می‌شود. فیزیوتراپی از طریق تمریناتی که بر تقویت ماهیچه‌های ضعیف، شل کردن عضلات سفت و افزایش تعادل و تراز کلی پاها متمرکز است، می‌تواند در کاهش درد و تنش عضلانی و علائم ناشی از آن مؤثر باشد. البته، کار با فیزیوتراپیست واجد شرایط برای تعیین تمرینات خاص مناسب برای پای پرانتزی و اطمینان از فرم و تکنیک مناسب مهم است.
حرکات اصلاحی پای پرانتزی
هنگامی که فردی پای پرانتزی دارد، بدن سعی میکند عدم تعادل و اختلال در حرکت پاها را با فشار آوردن به عضلات ران، ساق پا و مفصل زانو و همچنین ستون‌فقرات جبران کند. این امر باعث اسپاسم عضلانی شدید می‌شود. فیزیوتراپیست معمولاً تمرینات کششی و تقویتی را به ترتیب برای آزاد کردن عضلات سفت شده (یا منقبض شده) و تقویت عضلات ضعیف شده به کار می‌گیرد. بعضی از حرکات اصلاحی که می‌تواند در کاهش سفتی یا ضعف عضلانی پاهای پرانتزی مفید باشند در زیر آمده‌است:
کشش همسترینگ در حالت نشسته
- بنشینید و یک زانو را مانند شکل خم کنید و زانوی دیگر را صاف روی زمین قرار دهید.
- مچ پا را به سمت خود حرکت دهید و انگشتان پا را به سمت خود بکشید تا در پشت ران کشش احساس کنید.
- برای مؤثرتر کردن تمرین، صاف بنشینید و به آرامی به جلو خم شوید.
- در این وضعیت حداقل یک دقیقه بمانید و سپس به حالت قبل برگردید.
- این حرکت را در سه ست دوتایی روی هر پا تکرار کنید.
کشش در حالت پروانه
حالت پروانه یک تمرین نشسته است که به کشش عضلات داخلی ران‌ها، کشاله ران و زانو کمک میکند.
- ابتدا روی زمین بنشینید زانوها را خم کنید و کف پاها را به هم نزدیک کنید و اجازه دهید زانوها مطابق تصویر در دو طرف قرار بگیرند.
- به آرامی پاشنه‌ها را به سمت لگن بیاورید و لبه‌های بیرونی پا را روی زمین نگه دارید.
- ستون‌فقرات خود را صاف نگه دارید، سپس دست‌ها را دور پاها بسته و از باسن به سمت جلو جمع کنید.
- برای تأثیرگذاری بیشتر، صاف بنشینید و به آرامی به جلو خم شوید. سعی کنید ران خود را تا حد ممکن پایین بیاورید، زانوها را پایین نگه دارید و یک دقیقه در این وضعیت بمانید.
- این حرکت را ۳ تا ۴ بار در یک جلسه تکرار کنید.
کشش اداکتور
این تمرین در درجه اول عضلات باسن و لگن را هدف قرار می‌دهد. برای انجام این تمرین:
- به پهلو روی یک تشک دراز بکشید. اطمینان حاصل کنید که ستون‌فقرات شما تحت فشار نباشد و باسن شما روی هم قرار گرفته باشد. بازوی پایینی خود را زیر سرتان جمع کنید و دست بالا را جلوی شکم روی زمین قرار دهید.
- زانوی بالایی خود را به سمت سقف خم کنید و پا را صاف روی زمین جلوی پای پایینی خود قرار دهید.
- در حالی که پای پایینی خود را در حالت دراز نگه می‌دارید و پای بالایی را مطابق تصویر خم می‌کنید، پای پایینی خود را از روی زمین بلند کنید و ادکتورهای (کشاله ران) خود را منقبض کنید.
- اجازه دهید پایتان به آرامی با یک حرکت کنترل شده به زمین برگردد.
- حرکت را با پای دیگر خود تکرار کنید.
- این حرکت را برای ۱۰-۱۲ بار در ۲-۳ ست انجام دهید.
این ورزش می‌تواند به بهبود انعطاف‌پذیری و تحرک در ناحیه لگن کمک کرده و درد و ناراحتی کمر ناشی از پای پرانتزی را کاهش دهد.
تمرین کششی با نوار مقاومتی
- بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید.
- یک نوار مقاومتی به دور پاهایتان ببندید یا مانند تصویر با دستان خود نگه دارید.
- با پای راست یک قدم به جلو بردارید و بدن را در حالت لانژ پایین بیاورید و پای چپ را در جای خود نگه دارید.
- همان‌طور که بدن خود را پایین می‌آورید، مطمئن شوید که زانوی راست شما بالای مچ پا قرار دارد. زانوی چپ شما درست بالای زمین معلق است.
- پای راست خود را فشار دهید تا به حالت اولیه برگردید. عضلات باسن خود را فشار داده و در حالی که ایستاده‌اید، عضلات مرکز بدن خود را سفت کنید.
- همین حرکت را در سمت دیگر با پای چپ تکرار کنید.
- این تمرین را سه ست ۴ تایی تکرار کنید.
این تمرین برای تقویت عضلات پایین تنه، به ویژه عضلات چهار سر ران، همسترینگ و باسن عالی است. نوار مقاومتی یک چالش اضافی به تمرین اضافه میکند و باعث افزایش تأثیر آن در تقویت عضلات شما می‌شود.
تمرین تقویتی در حالت خوابیده
- به حالت خوابیده و هر دو زانو را کمی خم کنید.
- یک نوار مقاومتی به دور هر دو ران پای خود ببندید.
- پس از بستن نوار به پهلو دراز بکشید و آن را در صورت نیاز سفت کنید.
- همان‌طور که در شکل نشان داده شده است، هر دو پا را کنار هم نگه دارید و به آرامی زانوی بالایی خود را بالا بیاورید.
- پاهای خود را در این وضعیت به مدت ۵ ثانیه نگه دارید.
- این تمرین را حداقل ۱۵ تا ۲۰ بار برای هر پا تکرار کنید.
وسایل ارتوپدی (ارتز)
برای کودکان و نوجوانان مبتلا به پای پرانتزی (زانو پرانتزی)، استفاده از وسایل ارتوپدی مانند بریس‌ها، زانوبندها و کفی‌های طبی می‌تواند وضعیت زانو و پای پرانتزی را تا حد زیادی اصلاح کند. همچنین استفاده از این وسایل برای بزرگسالانی که وضعیت پای پرانتزی آن‌ها تثبیت شده‌است می‌تواند در کاهش علائم ناشی از پای پرانتزی مانند درد، بی‌ثباتی زانوها و مشکلات راه رفتن مفید باشد.
کفی
یکی از عوارض پای پرانتزی چرخش کف پا یا پاشنه پا به سمت خارج است و این عارضه می‌تواند باعث درد و ناراحتی کف پا و عدم تعادل و احساس خستگی در هنگام راه رفتن و ایستادن شود. استفاده از کفی‌های طبی مناسب و همچنین کفش‌های طبی سفارشی برای پاهای پرانتزی می‌تواند در کاهش انحراف کف پا و ناراحتی‌های ناشی از آن مفید باشد.
زانوبند
زانوبند‌های طبی مخصوص پای پرانتزی، ناحیه اطراف زانو را فشرده می‌کنند و جریان خون را افزایش می‌دهند. استفاده از زانوبند مخصوص، درد و التهاب را کاهش داده و نحوه حرکت زانو را بهبود می‌بخشد. زانوبند کمک میکند تا فشار از روی تاندون کشکک زانو برداشته شود. تسمه‌ها همچنین می‌توانند اثری عمیق روی مفصل زانو داشته باشند. پیچاندن این نوار درست زیر زانو، باعث می‌شود تا فشار وارده به تاندونی که کشکک و درشت‌نی (استخوان ساق پا) را به هم متصل میکند نیز کاهش یابد. این کار باعث حمایت و ثبات زانو شده و دردی که ممکن است در طول فعالیت بدنی در زانو ایجاد شود را کاهش می‌دهد.
بریس
استفاده از بریس، یک راه‌حل درمانی بدون جراحی برای اصلاح پاهای پرانتزی است. استفاده از بریس‌های سفارشی برای اصلاح پای پرانتزی کودکان و نوجوانان و صاف کردن زانو و مچ پای آن‌ها بسیار مفید و مؤثر است. این بریس‌ها با توجه به وضعیت فیزیکی بیمار طراحی و ساخته می‌شوند و باید طبق دستور پزشک بنابر شدت پرانتزی بودن پا چندین ساعت در طول روز مورد استفاده قرار بگیرد. بریس باید تا زمانی که پای پرانتزی کودک کاملاً اصلاح شود یا تا زمانی که بتواند بدون هیچ مشکلی راه برود نیز استفاده شود.
جراحی
با این که در اکثر موارد می‌توان پای پرانتزی را با استفاده از درمان‌های غیر جراحی و فیزیوتراپی درمان کرد، اما در بعضی موارد بهترین درمان برای پای پرانتزی روش جراحی است. این موارد عبارت‌اند از:
- فرد بالای ۱۸ سال سن داشته و فاصله زانوها بالای ۷ سانتی‌متر باشد. (استئوتومی)
- کودک بالای ۳ سال باشد و فاصله زانوهای او بیش از ۷ سانتی‌متر باشد (هدایت رشد یا استئوتومی)
- پای پرانتزی علائم شدیدی ایجاد کرده و زندگی فرد را مختل کرده باشد.
با استفاده از روش جراحی می‌توان مشکل پای پرانتزی را برطرف کرد اما جراحی نیز خطرات خاص خود را دارد. جراحی پای پرانتزی نیاز به دوران نقاهت طولانی‌مدت و مراقبت‌های دقیق بعد از عمل دارد. جراحی برای اصلاح پای پرانتزی معمولاً در مواردی توصیه می‌شود که فواید آن بیشتر از خطراتش باشد. روش‌های جراحی پای پرانتزی شامل موارد زیر است:
استئوتومی
این جراحی معمولاً برای بزرگسالانی که دچار پای پرانتزی با شدت بالا هستند و علائم ناشی از آن روی کیفیت زندگی این افراد تأثیر منفی گذاشته است انجام می‌شود. در جراحی استئوتومی، استخوان ساق پا از زیر زانو برش داده شده و با استفاده از پیچ و سیم‌های مخصوص در محل صحیح خود بسته و تراز می‌شود. استئوتومی یک جراحی سنگین است و پس از این جراحی پای بیمار باید تا چندین هفته در گچ بماند.
جراحی هدایت رشد
این جراحی معمولاً برای کودکان و نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند و پای پرانتزی آن‌ها شدید است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. جراحی هدایت رشد یک جراحی کم‌تهاجمی است که با ایجاد چند برش کوچک در پای کودک انجام می‌شود و خونریزی زیادی ندارد.
در این جراحی ناحیه صفحات رشد استخوان ساق پا در ناحیه انحراف زانو به وسیله بست‌ها و پیچ‌های مخصوصی بسته می‌شود تا استخوان در ناحیه مقابل بیشتر رشد کرده و انحراف زانو به تدریج با رشد استخوان برطرف شود. پس از جراحی هدایت رشد تا زمان بهبودی، آتل‌هایی به پای کودک می‌بندند و پس از بهبودی کامل این آتل‌ها و پیچ‌ها را از پا جدا می‌کنند.
زندگی با پای پرانتزی
بعضی از افرادی که مبتلا به پای پرانتزی هستند به دلیل خطرات ناشی از جراحی مانند احتمال بروز درد، عفونت، آسیب عصبی و همچنین نیاز به مراقبت‌های دقیق و دوران نقاهت طولانی مدت، تمایلی به جراحی ندارند. در این موارد فرد باید با پای پرانتزی زندگی کرده و علائم ناشی از این عارضه را به طریقی مدیریت کند که زندگی روزمره را مختل نکند.
درجات خفیف تا متوسط پای پرانتزی تأثیر کمی بر توانایی راه رفتن افراد دارد. کودکان مبتلا معمولاً هیچ علامتی ندارند، در حالی که بزرگسالان ممکن است در قسمت بیرونی زانوهای خود احساس ناراحتی کنند. علائم ناشی از پای پرانتزی را می‌توان با روش‌های زیر مدیریت کرده و به زندگی عادی خود ادامه داد:
ورزش
پای پرانتزی یا زانو پرانتزی به علت عدم هماهنگی استخوان ساق پا و استخوان ران، باعث وارد شدن فشار بیش از حد به عضلات ران و ساق پا شده و تنش و ضعف عضلانی ایجاد میکند. این تنش و ضعف می‌تواند منجر به درد، گرفتگی و عدم تعادل در زانو و پاها شود. با انجام منظم تمرینات ورزشی مخصوص پای پرانتزی زیر نظر فیزیوتراپیست، می‌توان مشکلات عضلانی و مفصلی ناشی از این بیماری را تا حد زیادی کاهش داد.
کاهش وزن
به دلیل این که عضلات و مفاصل افراد مبتلا به پای پرانتزی تحت فشار بوده و دچار گرفتگی و ضعف هستند، وزن اضافه می‌تواند این فشار را افزایش داده و باعث آسیب رسیدن به مفصل و غضروف زانو شده و درد و ناراحتی مضاعفی ایجاد کند. اگر فرد مبتلا به پای پرانتزی اضافه وزن داشته باشد، می‌تواند با کاهش وزن، فشار وارد شده به مفصل و غضروف زانو را نیز کم کند.
افزایش اعتمادبه‌نفس
بیشتر بزرگسالانی که اقدام به جراحی پای پرانتزی می‌کنند به دلیل ظاهر ناخوشایند این عارضه است. به خصوص در مورد بانوان؛ زیرا با پوشیدن شلوارهای تنگ و دامن‌های کوتاه ظاهر نامطلوب پای پرانتزی جلب توجه کرده و باعث ناخشنودی فرد می‌شود. با این حال اگر فردی بخواهد با پای پرانتزی زندگی کند و تمایلی به جراحی نداشته باشد می‌تواند با توجه به جنبه‌های دیگر شخصیتی و افزایش اعتمادبه‌نفس خود، پرانتزی بودن پاها را به عنوان یک عیب در نظر نگیرد و از زندگی خود لذت ببرد.
انتخاب لباس‌های مناسب
فردی که پای پرانتزی دارد با انتخاب لباس‌های مناسب می‌تواند از دیده شدن پای پرانتزی خود جلوگیری کند؛ برای نمونه می‌توان با پوشیدن شلوارهای گشاد و دامن‌های بلند مانع ظاهر شدن پای پرانتزی شد.
عوارض عدم درمان پای پرانتزی
صرف‌نظر از تأثیرگذاری پای پرانتزی بر ظاهر پاها و ناخشنودی فرد مبتلا، عدم درمان پای پرانتزی ممکن است در دراز مدت عوارضی ایجاد کند که زندگی روزمره بیمار را تحت تأثیر قرار داده و نیاز به درمان‌های تهاجمی را بیشتر کند. وجود فاصلۀ زیاد بین زانوها باعث وارد شدن فشار مضاعف به رباط‌های جانبی، مفصل و غضروف زانوها می‌شود و همین امر می‌تواند عوارض زیر را ایجاد کند:
- درد زانو یا لگن
- کاهش دامنه حرکتی در لگن
- مشکل در راه رفتن یا دویدن
- بی ثباتی در زانو
- خطر ابتلا به آرتروز در طول زمان
- آسیب رسیدن به کشکک زانو
- آسیب رسیدن به مینیسک زانو
- کوتاه به نظر رسیدن قد
سوالات متداول
بهترین ورزش برای پای پرانتزی چیست؟
اگر پای پرانتزی دارید، تمرینات ملایم مانند شنا، دوچرخه سواری، قایقرانی، یوگا، پیلاتس، تای چی انجام دهید تا ساختار پای خود را به تدریج اصلاح کنید.
بهترین سن برای درمان پای پرانتزی چند سالگی است؟
اگر پای پرانتزی تا بالای ۲ سالگی اصلاح نشود بهترین زمان برای درمان آن، سنین کودکی و قبل از نوجوانی است؛ زیرا استخوان‌های کودک در حال رشد هستند و با روش‌های آسان‌تری می‌توان آن‌ها را اصلاح کرد.
تفاوت پای پرانتزی و زانوی پرانتزی چیست؟
در پای پرانتزی در هنگام چسباندن مچ پاها به هم، زانوها از یکدیگر فاصله می‌گیرند اما در زانوی پرانتزی زانوها به سمت هم حرکت می‌کنند و به یکدیگر فشار می‌آورند.
تفاوت پای پرانتزی و زانوی ضربدری چیست؟
در پای پرانتزی زانوها از یکدیگر فاصله می‌گیرند اما مچ پاها را می‌توان به هم چسباند اما در زانوی ضربدری زانوها به هم نزدیک می‌شوند و مچ پاها از هم فاصله می‌گیرند.
آیا پای پرانتزی درمان دارد؟
بله. در اکثر موارد می‌توان پای پرانتزی را در سنین کودکی با درمان‌های غیر تهاجمی مانند استفاده از بریس، زانوبند و فیزیوتراپی درمان کرد. همچنین در موارد شدیدتر درمان‌های جراحی می‌توانند پای پرانتزی را درمان کنند.
آیا پای پرانتزی ارثی است؟
پای پرانتزی یک بیماری ارثی نیست اما عوامل ژنتیکی مانند بیماری‌های زمینه‌ای که در خانواده وجود دارد نیز ممکن است باعث پرانتزی شدن پاها شوند
آیا پای پرانتزی معافیت سربازی دارد؟
در صورتی که فاصله دو زانو بیش از ۱۰ سانتی‌متر باشد و چرخش استخوان درشت‌نی ساق پا هم وجود داشته باشد، بیمار از سربازی معاف است.
آیا پای پرانتزی خطرناک است؟
پای پرانتزی در کل یک عارضه خطرناک نیست اما در صورت شدید بودن این بیماری می‌تواند مشکلات ناراحت کننده‌ای ایجاد کند.
آیا پای پرانتزی درد دارد؟
پای پرانتزی معمولاً برای کودکان دردی ایجاد نمی‌کند اما برای افراد بزرگسال به دلیل افزایش وزن و فشار روی زانو ممکن است هنگام ایستادن یا راه رفتن در دراز مدت باعث ایجاد درد شود.
آیا عمل پای پرانتزی سخت است؟
استئوتومی یک جراحی سنگین است اما جراحی هدایت رشد که برای کودکان انجام می‌شود کم‌خطرتر بوده اما نیاز به مراقبت‌های دقیق دارد.
شرایط عمل پای پرانتزی چیست؟
پزشک در صورتی جراحی پای پرانتزی را توصیه میکند که فاصلۀ بین دو زانو بیش از ۷ سانتی‌متر بوده و عوارض ناشی از این بیماری زندگی فرد را مختل کرده باشد و در کل فواید جراحی بیش از خطرات آن باشد.
برای پای پرانتزی چه شلواری مناسب است؟
شلوارهای خیلی تنگ نپوشید، در عوض، شلوار بلند و گشادتر استفاده کنید.
پای پرانتزی تا چه سنی قابل‌درمان است؟
پای پرانتزی را در هر سنی می‌توان درمان کرد. البته در سنین پایین با روش‌های غیرتهاجمی و در سنین بالاتر با عمل‌های جراحی.
برای پای پرانتزی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان پای پرانتزی بهتر است به یک متخصص ارتوپدی مراجعه کنید.
درمان پای پرانتزی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان درمان پای پرانتزی بستگی به سن، شدت عارضه و روش درمان دارد.
عمل پای پرانتزی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان جراحی به نوع عمل جراحی بستگی دارد؛ مثلاً جراحی استئوتومی برای اصلاح پای پرانتزی معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد.
چگونه از پای پرانتزی در نوزادان جلوگیری کنیم؟
پای نوزادان به طور طبیعی در هنگام تولد پرانتزی است و این حالت تا ۲ سالگی برطرف می‌شود. برای جلوگیری از افزایش پرانتزی شدن پای کودک پس از ۲ سالگی می‌توان از روش‌هایی مانند کنترل وزن نوزاد، جلوگیری از نرمی استخوان و معاینات منظم پزشکی سود برد.
آیا پای پرانتزی باعث کوتاهی قد می‌شود؟
در واقع پرانتزی شدن پاها باعث می‌شود که قد فرد حدود ۱/۵ تا ۳ سانتی‌متر کوتاه‌تر به نظر برسد.
نحوۀ درست نشستن با پای پرانتزی چگونه است؟
بهترین حالت برای نشستن روی زمین با پای پرانتزی حالت چهار زانو است. هرگز به حالت دو زانو روی زمین ننشینید. هنگام نشستن روی صندلی پاها را روی هم نیندازید و پاها را آویزان نکنید.
پای پرانتزی و راشیتیسم چه ارتباطی با هم دارند؟
به دلیل ضعیف شدن بافت استخوان و اختلال در رشد استخوان در بیماری راشیتیسم، این بیماری می‌تواند یکی از علل ایجاد پای پرانتزی باشد.
آیا پای پرانتزی باعث آرتروز می‌شود؟
در صورتی که پای پرانتزی درمان نشود ممکن است در دراز مدت باعث آسیب به غضروف و مفصل زانو و در نتیجه آرتروز زانو شود.
آیا پای پرانتزی باعث درد کمر می‌شود؟
بله. پای پرانتزی یک ناهماهنگی اسکلتی-عضلانی ایجاد میکند که فشار‌های وارد شده به مفاصل، استخوان‌ها و عضلات ران و ساق پا می‌توانند به ستون‌فقرات منتقل شده و باعث کمردرد شوند.
آیا پای پرانتزی باعث درد لگن می‌شود؟
بله. پای پرانتزی باعث کاهش دامنۀ حرکتی لگن شده و در صورتی که شدید باشد می‌تواند باعث ایجاد درد لگن شود.
آیا پای پرانتزی در افراد چاق شایع‌تر است؟
چاقی یکی از علل ایجاد پای پرانتزی نیست. اما اگر کودکی اضافه وزن زیادی داشته باشد احتمال ابتلا به پای پرانتزی در او بیشتر می‌شود. همچنین چاقی در افراد بزرگسال باعث تشدید علائم پای پرانتزی می‌شود.
چه ورزش‌هایی برای پای پرانتزی توصیه نمی‌شود؟
در صورتی که پای پرانتزی باعث ایجاد علائمی مانند درد یا عدم تعادل زانوها شود، ورزش‌هایی مانند دویدن، فوتبال، ایروبیک، بسکتبال، تنیس، والیبال ممکن است فشار بیش‌تری به زانوها وارد کرده بنابراین توصیه نمی‌شوند.
آیا می‌توان از ایجاد پای پرانتزی پیشگیری کرد؟
هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از پای پرانتزی وجود ندارد، به جز پیشگیری از ابتلا به راشیتیسم. اطمینان حاصل کنید که کودک شما به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار بگیرد و مقدار مناسب ویتامین D و کلسیم را در رژیم غذایی خود دریافت کند.
آیا پای پرانتزی یک بیماری است؟
پای پرانتزی یک ناهنجاری اسکلتی-عضلانی است و مشکلات فیزیکی ایجاد میکند. این عارضه به طور کلی یک بیماری محسوب نمی‌شود.
آیا درمان پای پرانتزی باعث بلند شدن قد می‌شود؟
بله. درمان موارد شدید پای پرانتزی می‌تواند باعث صاف شدن استخوان‌های ساق پا و ران شده و در نتیجه حدود ۱/۵ تا ۳ سانت قد را بلندتر کند.
میزان موفقیت جراحی پای پرانتزی چقدر است؟
معمولاً ناهنجاری‌های پای پرانتزی در ۸۰ درصد افرادی که تحت جراحی قرار می‌گیرند اصلاح می‌شود. بقیه افراد نیز تا حدود زیادی کاهش عوارض و علائم و نامطلوبی شکل ظاهری را تجربه خواهند کرد که با استفاده از ارتزها می‌توانند به بهبودی کامل برسند.
آیا می‌توان پای پرانتزی را بدون جراحی اصلاح کرد؟
در عارضه پای پرانتزی، جراحی آخرین راه درمان است. در کودکان و نوجوانان می‌توان پای پرانتزی را با استفاده از وسایل ارتوپدی و تمرینات فیزیوتراپی خیلی زود درمان کرد. جراحی اغلب در موارد شدید پای پرانتزی و در افراد بزرگسال توصیه می‌شود.
آیا رژیم غذایی در درمان پای پرانتزی تاثیر دارد؟
بله . به دلیل اینکه استحکام استخوان‌ها و عدم اختلال در رشد آن‌ها در سنین رشد مانع از بروز پای پرانتزی می‌شود، مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم، فسفر و ویتامین D می‌تواند به درمان پای پرانتزی کمک کند.
پای پرانتزی چه علائمی دارد؟
در صورتی که پای پرانتزی شدید باشد ممکن است علائمی مانند زانو درد، کمردرد، درد لگن، خستگی و عدم تعادل و بی‌ثباتی زانوها را در هنگام راه رفتن یا ایستادن ایجاد کند.
